रुद्राक्ष खेती – संखुवासभाको आर्थिक विकासका लागि वरदान

संखुवासभा, नेपाल (सम्पादकीय, नयाँ खबर कागज) – पूर्वी हिमालयमा अवस्थित संखुवासभा जिल्ला रुद्राक्षको बढ्दो खेतीका कारण आर्थिक परिवर्तनको सँघारमा पुगेको छ। हिन्दू र बौद्ध धर्ममा पूजनीय यो पवित्र बीज आध्यात्मिक महत्त्वको प्रतीक मात्र नभई यस क्षेत्रका लागि आर्थिक आशाको प्रकाश स्तम्भ पनि हो।

प्रति वर्ष ₹200 करोडको अनुमानित कुल निर्यात मूल्यका साथ, रुद्राक्ष खेती संखुवासभाको अर्थतन्त्रको आधारशिला बन्न तयार छ। यो आँकडा यी रहस्यमय मोतीहरूको विश्वव्यापी मागको प्रमाण मात्र होइन तर दिगो विकासका लागि प्राकृतिक स्रोतहरूको दोहन गर्ने जिल्लाको क्षमताको प्रतिबिम्ब पनि हो।

रुद्राक्षको खेती र प्रशोधनले स्थानीय समुदायका लागि धेरै रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना गर्न थालेको छ। खेतीदेखि लिएर बिड क्राफ्टिङ र निर्यात रसदसम्म, सम्पूर्ण मूल्य श्रृङ्खलाले रोजगारी सिर्जना र जीविकोपार्जनमा सुधार गरिरहेको छ। यो आर्थिक गतिविधि विशेष गरी ग्रामीण परिवारहरूका लागि फाइदाजनक छ, जसले उनीहरूलाई आयको स्थिर स्रोत प्रदान गर्दछ र कामको खोजीमा सहरी क्षेत्रमा बसाइँ सर्नेलाई कम गर्दछ।

आफ्नो लचिलोपन र न्यूनतम मर्मत आवश्यकताहरूका लागि परिचित रुद्राक्ष रूखहरू संखुवासभाको जलवायु अवस्थाका लागि उपयुक्त छन्। तिनीहरूको खेतीले माटोको क्षरण रोक्दै र पारिस्थितिक सन्तुलन कायम राखेर वातावरणीय दिगोपनलाई बढावा दिन्छ। यसबाहेक, रुद्राक्ष खेतीसँग सम्बन्धित जैविक खेती अभ्यासहरूले जिल्लाको प्राकृतिक सौन्दर्य र जैविक विविधताको संरक्षण सुनिश्चित गर्दछ।

जबकि सम्भावनाहरू आशाजनक छन्, त्यहाँ चुनौतिहरू छन् जसलाई सम्बोधन गर्न आवश्यक छ। पूर्वाधार विकास, जस्तै सुधारिएको सडक सम्पर्क र भण्डारण सुविधाहरू, ठुलो मात्रामा खेती र निर्यातलाई समर्थन गर्न महत्त्वपूर्ण छ। थप रूपमा, उन्नत खेती प्रविधि र गुणस्तर नियन्त्रणमा किसानहरूका लागि प्रशिक्षण कार्यक्रमहरूले उत्पादकत्व बढाउन र संखुवासभाको रुद्राक्षले अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डहरू पूरा गरेको सुनिश्चित गर्न सक्छ।

रुद्राक्षको सम्भाव्यतामा वैज्ञानिक अनुसन्धानको पनि तत्काल आवश्यकता छ। यसको आर्थिक, स्वास्थ्य र आध्यात्मिक लाभहरूको अनुसन्धानले यसको मूल्यको गहिरो समझ प्रदान गर्न र यसको प्रयोगका लागि नयाँ मार्गहरू खोल्न सक्छ। यस्तो अनुसन्धानले नयाँ उत्पादनहरू विकास गर्न, खेती विधिहरू सुधार गर्न र रुद्राक्षका फाइदाहरू पूर्ण रूपमा प्राप्त भएको सुनिश्चित गर्न मद्दत गर्न सक्छ।

सरकार र सामुदायिक सङ्गठनहरूको भूमिकालाई बढावा दिन सकिँदैन। रुद्राक्ष खेतीलाई निरन्तरता दिन र विस्तार गर्न आर्थिक सहयोग, प्राविधिक सहयोग र बजार पहुँच प्रदान गर्ने पहल आवश्यक छ। स्थानीय अधिकारीहरू, गैरसरकारी संस्थाहरू र निजी क्षेत्रबिचको सहयोगी प्रयासहरूले यस उद्योगलाई पोषण गर्ने बलियो इकोसिस्टम सिर्जना गर्न सक्छ।

रुद्राक्ष खेती केवल एक कृषि गतिविधि भन्दा बढी हो; यो संखुवासभाका लागि आर्थिक समृद्धि र सामाजिक उत्थानको मार्ग हो। यस अद्वितीय अवसरको फाइदा उठाएर जिल्लाले उज्यालो भविष्यको लागि मार्ग प्रशस्त गर्न सक्छ, जहाँ परम्परा र आधुनिकता सद्भावका साथ सहअस्तित्वमा छन् र आर्थिक विकास समावेशी र दिगो छ।

संखुवासभाले यस यात्राको थालनी गर्दा, रुद्राक्ष खेतीका फाइदाहरू समुदायका प्रत्येक सदस्यले महसुस गरेको सुनिश्चित गर्दै सबै पक्षहरूले मिलेर काम गर्नु अत्यावश्यक छ। परिवर्तनका बीजहरू रोपिएका छन्, र सामूहिक प्रयासले तिनीहरूले निस्सन्देह फल दिनेछन्, संखुवासभालाई ग्रामीण आर्थिक विकासको मोडेलमा रूपान्तरण गर्दै।

संखुवासभामा रुद्राक्ष खेतीको सम्भाव्यताबारे तपाईँको के विचार छ?